Okul öncesi ve ergenlik dönemindeki gençler, teknolojik araçları ve interneti ebeveynlerinden daha çok takip ederler ve kullanırlar. Bununla birlikte doğru ve etkin kullanmakta güçlük yaşarlar, bir dizi problemle yüz yüze gelirler. Ebeveynlerin, böyle durumlarda nasıl yardım ve rehberlik edeceklerini bilmeleri gerekiyor.
Çocuklar Google olmayan bir dünyayı hayal bile etmezler. Arkadaşları ile görüşmek, eğlenmek, bilgi edinmek ve daha pek çok ihtiyaçlarını internet kullanarak karşılamak isterler.
Her çocuk teknolojiye ilgi duyar ve çoğunlukla ebeveynlerden çok daha çabuk öğrenir. Ancak kullandığı internet hizmetlerini iyi tanıyor olması, doğru ve akıllıca kullanabileceği anlamına gelmez. Çocuk, savunmasız bir şekilde her türlü içerikle karşı karşıya olduğu bu ortamda büyüklerin desteğine ve rehberliğine ihtiyaç duyar.
Aslında sadece çocuklar değil, herhangi bir aile bireyi internet kullanmaya başladığı anda bir eğitim ve rehberlik hizmetine ihtiyaç duyar. Çünkü internet sağladığı birçok imkânın yanında bir dizi tehlikeyi de beraberinde getirir. Mesela kişisel bilgilerinizi talep eden internet servislerini okul, internet cafe vb halka açık yerlerden kullanacaksanız güvenlikle ilgili birçok şey biliyor olmanız gerekir.
Bu yazıda okul öncesi ve ilköğretim çağındaki çocuklar yani z kuşağı bireyleri için internet kullanımında yapılabilecek rehberlik ve destek çalışmalarından bahsedeceğim.
Kişisel Bilgiler ve Özellikler
Forumlara, portallara ve facebook benzeri üyelik gerektiren internet servislerine üye olurken sizden adınız, telefon numaranız, hobileriniz, okulunuz, sınıfınız gibi kişisel bilgileriniz ve kişisel özellikleriniz istenir. Bu bilgilerin bazıları tek başına zararsız gibi durur ama çocuğun farklı internet servislerine kaydettiği adı soyadı, okuduğu okul bilgisi, ev adresi ve sevdiği yiyeceklerin isimleri gibi bilgiler kötü niyetli kişilerce toparlanırsa onu okuldan eve gelirken savunmasız ve tehlikeye açık hale getirecektir.
Bir bilgi, resim ya da video internete yüklendikten sonra yayılır ve bir yerlerde ulaşılabilir bir kopyası muhakkak bulunur, yani sizin kontrolünüzden çıkar. Çocuğun arkadaşına gönderdiği bir eposta mesajı tamamen iyi niyetle karşıdaki arkadaşı tarafından bütün arkadaş listesine gönderilebilir ve o mesajın içinde yazılı telefon numarası bir anda sayısını bilemeyeceğiniz kadar kişiye ulaşır. Kontrolünüz dışına çıktığı için de kötüye kullanılma ihtimali her zaman vardır.
Çocuğu tanımadığı kişiler telefonunla arayabilir, tehdit edebilir, kötü söz söyleyebilir ya da kandırabilir. İnternette sohbet esnasında gönderdiği resim ya da görüntüleri başka şekillerde yayınlanıp teşhir edebilirler, rahatsızlık verebilirler. Bu tehlikelere siber taciz denilmektedir.
Yaşına uygun olmayan şiddet, cinsellik ve siyaset içerikli mesajlar çocuğun eposta adresine gelebilir. Eposta ekinde dosya olarak zararlı yazılım gönderebilirler.
Msn Messenger gibi anlık sohbet ortamlarında kötü niyetli kişiler çocuğa zararsız gibi görünen sorular ve sohbetler yoluyla uygunsuz davranışlar telkin edebilirler.
İnternette forumların ve sosyal sitelerin yaygınlaşmasıyla birlikte çok fazla site üyelik gerektirmektedir ve bu siteler kişisel bilgi talep etmektedir. Birçok site zaten her bilgiyi zorunlu olarak istemez, sadece zorunlu istenen alanları doldurmak gerekiyor. Gerçekten gerekmediği durumlarda asla kişisel bilgi ve özelliklerini bu sitelere girmemesini söylemeniz ve zararlarını çocuğa anlatmanız gerekiyor.
Çocuğa Nasıl Destek Olabilirim?
Çocuğun internet servislerine kayıt olmasına rehberlik yapın. Mesela eposta adresini birlikte alın. Bir ödev sitesine gerçek isim yerine takma ad kullanarak, gerçek bilgiler girmeden üye olmasına yardımcı olun.
Facebook’ta arkadaşları ile paylaşmak istediği resimleri birlikte seçin, birlikte yükleyin. Bu esnada nelere dikkat etmesi gerektiğini, neleri paylaşmaması gerektiğini konuşun.
İnterneti kullanırken anne babaların yaptığı davranışlar çocuklar için birer model teşkil etmektedir. Evdeki vaktinin büyük bölümünü televizyon veya internet başında geçiren bir anne ve babanın çocuklarından farklı bir şey beklemeleri olanaksızdır.
Çocuğun sevdiği siteler hakkında, yararlandığı internet servisleri hakkında onunla sohbet edin. Öğrendiği yeni bir servisi size öğretmesini isteyin. Üye olduğu sosyal sitelere siz de üye olup arkadaşlarını tanıyın, yazışmalarına katılın.
Problem yaşadığı zaman interneti yasaklayarak tepki vermeyin. Yardımcı olmaya çalışın. Size güvenmesini ve iletişim kurmaya devam etmesini sağlayın.
Evimizde interneti tamamen kaldırmak veya yasaklamak çözüm değildir. Yasak olan şeyler daha fazla ilgi çekerler. Ayrıca çocuk evden çıktığı anda her köşe başında internet cafelerle karşılaşmaktadır. Bu çok daha tehlikeli bir durumdur.
İnternet kolay iletişim sağlıyor. Evde kendisini yeterince anlatamayan genç internette arkadaşlıklar kurabiliyor. Onlara her türlü sıkıntısını açabiliyor. Eleştirilmiyor, yargılanmıyor. Çocuğumuzla daha fazla iletişim kurmamız, onun problemlerini anlayıp çözmemiz aramızdaki güven ve sevgi ortamını geliştirecek ve çocuk ihtiyaçlarını karşılamak için farklı yollara başvurmayacaktır.
Bunlarla beraber bilgisayarın güvenliğini ve kişisel verilerin güvenliğini sağlamak için alınacak teknik tedbirler var. Bir başka yazıda da bunlardan bahsederiz.