Bilgi Okuryazarlığı

Yaşadığımız çağda en fazla öne çıkan kavram değişimdir. Bilgi, teknoloji, meslekler, iş tanımları, beceriler ve daha bir çok kavram değişiyor. Her yıl yeni meslekler, işler ortaya çıkıyor. Bilgi çok çabuk eskiyor, değerini kaybediyor. Hatta yaşadığımız çağa “bilgi çağı”, toplumlara da “bilgi toplumu” deniliyor.

Sürekli yenilendiği ve değiştiği için “bilgi” günümüzde çok daha değerli hale geldi. Bilgi ekonomisi, bilgi teknolojisi gibi kavramlara alıştık. Üretilen bilginin miktarı da bu yüzyılda, daha önce hiç olmadığı kadar arttı. Son 20 yıl içinde üretilen bilgi, son 5000 yıl içinde üretilen bilginin toplamından bile daha fazla hale geldi.

• Amerika’da ki New York Times gazetesinin hafta sonu versiyonu içindeki bilgiler, 17. yüzyılda yaşayan bir kişinin, tüm hayatı boyunca beyninde tuttuğu ve öğrendiği bilgi miktarından bile fazla.
• Bir yıl içinde üretilen tüm bilim yazılarını, bir kişinin okuyabilmesi için, bu kişinin 460 yılının her saniyesini bu yazıları okumaya adaması gerekiyor.
• Her gün İnternet’e, 15 milyon yeni belge ekleniyor ve o herkesin, her türlü websitesini bulacağına inandığı Google, web içindeki bütün bilgilerin yalnızca 500’de 1’ini sizlere sunabiliyor. Geri kalan kısma "karanlık web" adı veriliyor.
• Karanlık web denilen web öylesine büyük ki, aklınıza karanlık web içindeki bilginin kitaplar, gazeteler, dergiler olduğu gelebilir fakat Kaliforniya Üniversitesi Berkeley kampusundaki bir araştırma bunun doğru olamadığını bizlere gösteriyor çünkü dünya üzerindeki tüm kitap, dergi ve gazetelerin, toplam yayınlanan içerik içindeki payı yalnızca yüzde 0.003.

Bilgi bu kadar fazla ve dağılmış durumda olunca bilgi okuryazarı olmaya da ihtiyacınız olacaktır.

Kısaca “okuryazar olma durumu” olarak tanımlanan “okuryazarlık” kelimesi günümüzde farklı kelimelerin sonuna bir tamlama olarak eklenerek fonksiyonel okuryazarlık anlamının dışında kullanılmaktadır.

Bilgisayar okuryazarlığı, çevre okuryazarlığı, ekonomi okuryazarlığı, grafik okuryazarlığı, hukuk okuryazarlığı, kütüphane okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, siyaset okuryazarlığı, teknoloji okuryazarlığı, tüketici okuryazarlığı, medya okuryazarlığı, eleştirel okuryazarlık, yurttaşlık okuryazarlığı, web okuryazarlığı bu konuda verilebilecek örneklerden sadece bir kısmıdır. Okuryazarlık kelimesi eklenerek türetilen terimelere her geçen gün bir yenisi eklenmektedir

Bu haliyle okuryazarlık, ilgili alanda temel bilgi ve becerilere sahip olma anlamına gelmektedir.

Meselâ, ekonomi okuryazarlığı, ekonomist olmak anlamına değil, ekonomi alanındaki temel kavramları bilmek, ekonomi hakkında genel bilgi sahibi olmak anlamına gelmektedir.

Tüm bu özellikler bilgi okuryazarlığı için de geçerli olmakla birlikte bilgi okuryazarlığı bazı özellikleri ile diğer okuryazarlık kavramlarından ayrılmaktadır. Bilgi okuryazarlığı tüm diğer okuryazarlık türlerini etkileyen ve destekleyen bir özelliğe sahiptir.

Bilginin kendisi sürekli değişince, bilgi okuryazarlığının tanımı da zaman zaman değişikliğe uğramaktadır.

2005 yılında İskenderiye’de yapılan uluslararası bilgi okuryazarlığı toplantısının sonuç bildirgesinde yapılan tanıma göre bilgi okuryazarlığı, bireylerin kişisel, sosyal, mesleki ve eğitime yönelik hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için yaşamın her alanında bilgiyi etkin şekilde arama, değerlendirme, kullanma ve oluşturma becerisidir.

Bilgi toplumunda yer alan bireylerden değişime ve gelişime açık olmaları beklenmektedir.Sürekli değişen dünyada bireyler ancak gelişim göstererek kendilerine yer edinebileceklerdir.

Sanayi toplumunda iş dünyası öğretim kurumlarından makine gibi işleyip verilen görevi yerine getiren bireyler yetiştirmesini isterken, günümüzde alanında uzman olmaları ile birlikte, yaşam boyu öğrenmeye açık, yeni bilgiler oluşturup sosyal ve teknik sorunlar için kafa yorabilen bireyler istemektedir.

Bilgi toplumlarında bilgiye sahip olmak, onu elinde bulundurmak önemli bir öğe olmasına rağmen elbette yeterli olmamaktadır. Çünkü bilgisayarlar belleklerinde insanlardan çok daha fazla bilgileri tutabilmekte ve çok daha hızlı işlem yapabilmektedir.Önemli olan bilgiye sahip olanların onu nerede ve nasıl kullanabileceklerini de bilmeleridir. Bilişim teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte kısa zamanda çok bilgiye ulaşmak olanaklı hale gelmiştir. İnternet aracılığı ile kilometrelerce uzaklıkta bulunan bilgilere ulaşmak artık bir ‘’tıklama’’ mesafesi kadar yakınlaşmıştır. Önemli olan bu bilgilere erişebilmeyi ve bunları kullanabilmeyi öğrenmektir. Yoksa internet bizim için bir ‘’ bilgi çöplüğü’’ olmaktan öteye gidemeyecektir. Bilgi okuryazarlığı bu noktada bize avantaj sağlayacaktır.

Bilgi okuryazarı bireyler “nasıl öğreneceklerini öğrenmiş bireylerdir. Nasıl öğreneceklerini bilirler, bilginin nasıl düzenlendiğini, bilgiyi nerede bulabileceklerini ve başkalarının onlardan öğrenecekleri şekilde bilgiyi kullanmayı bilirler. "Öğrenmeyi öğrenme", bilgi toplumlarında, bireysel, toplumsal ve ekonomik başarı için vazgeçilmezdir.

Öğrenmeyi öğrenme, öğrenenin talebi ile oluşmaktadır. Bu ise, öğrenende öğrenmeyi talep etmeyi oluşturabilmekle olanaklıdır. Öğrenme talebinin, öğrenme merakının, öğrenme coşkusunun, öğrenme arzusunun ve tutkusunun, öğrenme ateşinin öğrenenin içinde yanmış olması gerekir ki, öğrenmeyi öğrenme eylemini, etkinliğini gerçekleştirebilsinler.

Öğrenmeyi öğrenme, bir anlık, bir dönemlik, bir sürelik bir iş değildir. Öğrenmeyi öğrenmenin, insan yaşamında açık uçlu bir etkinlik, beşikten mezara kadar süre gelen çaba olduğunu da bilmeliyiz. Öğrenmeyi öğrenme, bilgi çağında başarının ve yaşam boyu öğrenmenin anahtarı olarak görülmektedir. Bu kavram aslında yaşam boyu öğrenme kavramını karşımıza çıkarmaktadır. Bilgi okuryazarlığı, bağımsız öğrenme ve yaşam boyu öğrenme becerilerine sahip bireyler mesleki kariyerlerinin ve kişisel yaşamlarının getireceği hemen her türlü değişime ve mücadeleye hazırlıklı bireylerdir.

Bilgi okuryazarlığı, yaşam boyu öğrenme için bi araçtır, yaşam boyu öğrenmeye temel teşkil eder.

Yaşam boyu öğrenme, her türlü bilgi, beceri ve niteliğin beşikten mezara kadar olan süreçte kazanılması ve güncellenmesi anlamına gelmektedir. Formal eğitimin sınırlarının dışına çıkan ve her türlü in-formal eğitimi de içine alan yaşam boyu öğrenme bilgi ve yeterliliklerin gelişimine imkan sağlayarak bireylerin bilgi toplumuna uyumunu sağlar.